Karton voor een wandtapijt. Pieter Coecke. Circa 1530

De reusachtige fresco van zowat 4 x 4 meter is samengesteld uit ongeveer 60 vellen papier.Hij stond model (en fungeerde dus als 'karton') voor de realisatie van wandtapijten.

Het losmaken van Sint-Paulus

Het afgebeelde tafereel toont hoe Paulus, een voormalig Romeins soldaat die zich tot het Christendom bekeerde en een groot missionaris bleek, wordt gedood.

De actie vindt plaats buiten de stadsmuren van Rome, te herkennen aan het Colosseum.

In het midden van de compositie wordt Paulus met samengebonden handen op de knieën gedwongen.Zijn beul heeft zijn haren vast en maakt zich klaarvoor de executie, terwijl mensen toekijken.Het martelaarschap van Paulus wordt hier in verband gebracht met de vervolging van christenen onder Nero (keizer van Rome in de 1ste eeuw).Paulus was een inwoner van Rome. Samen met een aantal bekeerlingen werd hij onthoofd.

De anderen - zoals de ongelukkigen in de menigte in de achtergrond - werden op barbaarse wijze gekruisigd.

In Renaissancestijl

Dit is een van de eerste kunstwerken uit onze contreien dat zich de nieuwe esthetische taal van de Italiaanse Renaissance eigen maakte.De hoofdpersonages bereiken bijna hun natuurlijke grootte, de figuren zijn extreem dynamisch en het thema verheerlijkt de Oudheid.

Pieter Coecke

Auteur Pieter Coecke werd in Aalst geboren. Hij was hofschilder van Keizer Karel.Bernard Van Orley leerde hem kartons voor wandtapijten vervaardigen, maar ook in andere disciplines blonk hij uit.Vandaag staat hij vooral bekend als de schoonvader van Pieter Bruegel. Hij maakte ook een opmerkelijke reis naar Constantinopel.

Zijn voorliefde voor het Oosten blijkt trouwens duidelijk uit de plunje van sommige personages.Zo zwaait de beul, gekleed als een Romeins soldaat, met een kromzwaard, een wapen van Ottomaanse oorsprong.

Een kwetsbaar meesterwerk

Voor de realisatie van het tapijt waarvoor het model stond, werd het karton verdeeld in lange rechthoeken, die onder de kettingdraden van het weefgetouw werden geschoven.Dergelijke broze kartons werden meermaals gebruikt. De meeste hebben de tand des tijds dan ook niet doorstaan.Dit exemplaar gelukkig wel!Het is bovendien het enige karton ter wereld dat bewaard bleef in de stad waar het werd gemaakt.Een vergelijking tussen de tapijten die op basis van dit model werden geweven, maakt echter duidelijk dat een deel van het karton ontbreekt.

Model voor verschillende tapijten

We weten ook dat het karton werd gekopieerd. Dat blijkt uit de naaldgaatjes die voor de patronen werden gemaakt.

Op basis van het karton of een kopie (die naar de wensen van de opdrachtgevers kon worden aangepast) werden verschillende tapijten geweven.Vandaag blijven er nog vier van die tapijten over.Het meest recente werd in de 17de eeuw in Brussel vervaardigd. Het wordt in dit museum bewaard en geregeld in deze zaal tentoongesteld.

Een groter geheel

Het tafereel van het martelaarschap van Sint-Paulus is het laatste uit een reeks van negen, waarin de mijlpalen in het leven van Paulus worden verbeeld.De acht andere scènes zijn bekend: er bestaan nog steeds wandtapijten van.Van de kartons op basis waarvan ze werden geweven, blijven echter nog slechts fragmenten over, wat dit karton des te waardevoller maakt.

Volgende stap

Lees voor u de zaal verlaat ook even de infozuil die onder meer vertelt over de uitzonderlijke restauratie van het karton. Ga door naar de volgende zaal en naar het schilderij van Jan Brueghel aan de rechterkant.